Компютери УКНЦ
Револютсияи "Баьманмоь"
Ба литсейи раыами 1 ба кор
Ба саьифаи асосц
Компютери УКНЦ
Тобистон. Моьи июли соли 1991. Ман
дар рухсатии меьнатц будам. Талабае ба хонаам
омада гуфт:
- Шуморо директор -Жабборов дар мактаб
интизоранд. Зуд ба наздашон рафтанатон
зарур будааст. Ман ба мактаб рафтам. Мактаб
ором. Касе набуд. Ба утоыи директор рафтам. Директор бо ьамроьии
омузгори фанни физика нишаста
буданд. Ман салом намуда ба утоы даромадам
ва бо оньо вохурц
намудам. Жабборов гуфтанд:
- Муьаммадижон, ба ман директори мактаби
деьаи Бощкалон телефон намуданд. Аз вилоят
як комплект компютер фиристода гуфтаанд, ки ба дасти Шумо супоранд.
Ьамонро аз мактаби деьаи Бощкалон рафта
гирифта оред.
- Чи гуна компютер? Барои чц фиристодаанд? (Дилам
шувос кард. Аз хаёл гузаронидам, ки мумкин
ьамон компютерьои IBM-ро фиристода бошанд)
- Намедонам. Рафта гиред мег=янд. Ьа, ба ёдам
омад УКЦ-
ми ё УКНЦ-
мц ьамин хел.
Азбаски ман аз баьри компютер баромада
будам, р=ирост ба директор не гуфта
наметавонистам, баьонаж=и намудам:
- Ьозир ман аз кужо мошин меёбам. Ьозир
таътил. Дар он
мактаб ьеж кас набудагист. Моььои
сентябр, дарс сар шавад рафта меорам.
- Не, ба ман гуфтанд, ки жонишини директор
оиди корьои хожагии мактаб Шуморо интизор мешавад.
Бо зуддц гирифтанатон зарур будааст.
- Лекин ьозир соати 12, ман аз кужо мошин
меёбам. Ьама ба корьои худ рафтагц.
- Ман меравам. Ман бо мошинам оварда медиьам. -гуфт
ом=згори физика.
Ман ба ьайрат ба ом=згори фанни физика нигоь кардам ва аз хаёл
гузаронидам: " Шон ьар як ыадамашон ба ьисоб
буду якбора ба кори бепул ьавасашон омад".
- Ана масъала ьал. Рафта компютерьоро
гирифта оретон, - гуфтанд Жабборов.
Ман боз баьона намудам:
- Компютерьо ба "Москвич" намещунжанд.
Ду -се бор овора шудан лозим мешавад. Ин
суханьоро бо умеде гуфтам, ки ом=згор:
"- Ин тавр бошад намешавад" -г=яд. Лекин
вай гуфт:
- Чанд боре, ки шавад ман оварда медиьам.
Дигар чора намонд. Сухани устодро ба замин
гузоштан нашуд. Ба фикрам ом=згори фанни
физика бо кадом масъалаи ба худаш муьим ба
назди директор омада будааст, ки бо
хизматьояш он корашро буд кардани буд. Ба
мактаби деьаи Бощкалон рафтем. Дар ьаыиыат моро
интизор будаанд. Оньо барои компютер ба
вилоят рафта будаанд. Ба мошинаи оньо ду
комплект компютер бор карда гуфтаанд, ки
якеашро ба мактаби 16 ба худи Тошев супоранд.
Ьамроьи компютерьо мактубе низ буд. Дар
мактуб Усмонов Мухторхон узрпурсц намуда ба дарсьо
омаданамро пурсида буданд. Ман ба жонишини
директор мурожиат
намуда гуфтам:
- Шумо иложе доред-мц, ки ин як комплект
компютерьоро ба жои гирифтаатон
баргардонед.
- Не, наметавонам. Барои чц баргардонидан
лозим?
Ман гуфтам:
- Ин компютерьо он ыадар нащз не. Тез-тез
вайрон мешавад. Ьар кас истифода карда
наметавонад. (дар ьаыиыат, баъд компютерьои
ин мактаб дуруст кор накарданд.)
- Худам мошин киро карда
овардам. Ьоло роькирои сарфкардаам мер=яд ё
не? Ман компютерьоро то мактабатон
мебурдам. Лекин мошини овардагц -Шартномаамон то
ьамин жо буд, -гуфта бурдан нахост.
Ман ба ом=згори фанни физика гуфтам:
- Компютерьоро ба мошинаат бор мекунем. Ба
вилоят бурда дода меоем. + гуфт:
- Ман бурда наметавонам. Ман то мактаби
худамон бурданам мумкин. Ьужжатьои
машинаам тахт нест. Дар роь кормандони БДА гаранг
мекунанд.
Компютерьоро ба "Москвич" бор кардем.
Нащунжидагиашро дар болои он, дар бордонаш
гузошта бастем. Жонишини директор оиди
корьои хожагии мактаби Бощкалон гуфт.
- Ман устоьои ба кор омодакуандагони
компютерро гуфтам. Оянд, якбора ба мактаби
Шумо низ мераванд. Ман хабар медиьам.
Компютерьоро ба мактаб оварда дар утоыи
информатика гузоштем. Жабборов гуфтанд.
- Як синфи дигарро жудо намуда ба дару
тирезаьояш панжара мечаспонем. Ду кабинети
информатика мешавад. Ман чизе нагуфта ба
хона баргаштам. 20 август рухсатии меьнатиам
ба охир расид. Ба кор баромадам. Супориш
шуд, ки синфи дуюмро тайёр намоям. Дар давоми
3-р=з ба дару тирезаьои синфи дигар
панжараьои тайёрро часпонидам. Р=зи 24-
августи соли 1991 устоьо омаданд. Оньо коргарони
коперативи навташкили "Таъмир ва танзими
компютерьо"-и вилоят будаанд. Директори кооператив
Ж=раев И буд. + худаш бо як коргараш омада
буд. Ман оньоро ба утоыи компютерьо бурдам.
Мо ьамроь компютерьоро ба жойьои зарурц
гузошта ба кор омода менамудем. Азбаски ман
бори аввал ин компютерьоро медидам, барои
танзими оньо тез-тез ба схемаи электрикии
он мурожиат менамудам. Ж=раев кори маро
дида пурсиданд, ки ман дар кужо хондаам
ва аз кужо тарзи истифодаи схемаьоро
медонам. Ман ба оньо оиди худам наыл намудам.
Фаьмондам, ки радио, магнитофон,
телевизорро таъмир карда метавонам.
Компютерьо низ ба оньо монанд буда каме
мураккаб асту бас. Жураев гуфтанд:
- Ба кооперативи мо ба кор дароед. Объекти
кории Шумо районьои "Зафаробод",
"Щончц", "Шахристон" , "Уротеппа"
мешавад. Агар дар ьамин районьо таъмир ё
монтажи компютерьо зарур шавад, мо ба Шумо
хабар медиьем. Маблащи
моьона вобаста ба кор аст. Ман розц шудам.
Ьамон р=з ба кооператив ьамчун таъмиргару
танзимгарц компютерьо ба кор даромадам. Ман ба ин кор
берун аз дарс бояд машщул мешудам.
Компютери УКНЦ (Учебный
Компьютер Научного Центра) аз 13 компютер
иборат буд. Ьамаи компютерьо
типпи якхела буданд. Шабакаи компютерц
намуди ьалыавц буд. Агар компютери ом=згор (марказц ки кори шабакаро таъмин
менамояд) аз кор монад, дилхоь компютерро
ьамчун компютери ом=згор истифода намудан
мумкин буд. Агар дискдон кор накунад, ьамаи
компютерьо аз кор мемонд. Ба компютери ом=згор дискдон барои дискьои ыаиш ва
принтер пайваст мешуд. Забони
программасозц "Бейсик" буд. Дар жои кории
ом=згор бо дигар забоньои программасозц
кор кардан мумкин буд. Таъминоти
программавии амалии хуб надошт. Ман мажбур
будам забони "Бейсик"-ро пурратар ом=хта ьамаи
маводьои ба забони ФОКАЛ навиштаамро ба
забони БЕЙСИК нависам.
Жои кории омузгор Жои кории хонанда
Утоыи компютерии
мактаби раыами 16 деьаи Ыалъаи Баланд
(аз
соли 1991 то 2001)
Ьамин тавр бозсозии Горбачев оьиста-оьиста мардумро ба
ощ=ши деви бузурги пулу мол супоридан гирифт.
Мардум р=з аз р=з нисбати ьамдигар душмани
пайдо мекарданд. Р=з то р=з байни дур=щу
рост фары камтар мемонд. Калимаи ПЮРАЛИЗИМ
пайдо шуд. Намояндаьои мардум ба р=и
ьамдигар туф мекарданду тайёр буданд, ки
ьама чизро фур=шанду пул ёбанд. Ман асарьои
С. Айниро хонда бовар накарда будам, ки чунин
мардуме ёфт шаванд. Лекин дар амал дидам, ки
чунин будааст. Деви пулу мол мардумро ба
ьамаи к=чаьо мебурдааст. Идяьои коммунистц
ва "кодекси ахлоыи бинокорони коммунизим"
р=з то р=з барьам мех=рд. (ман коммунист
набудам ва то ьол ба ягон партия таалуы
надорам.) Ыисми зиёди коммунистьо тайёр
буданд, ки ьатто ба ягон партияи "Аьримансарвар"
бошад, ьам, гузаранд то ки аз мансаб намонанд
ё мансаби дурустар дастрасашон шавад. Гуё
ьама девона шуда буданду кишан намерасид. Оньо намоишкорона он билетьоеро
медарониданд, ки мисли саг дастлеси карда
гирифта буданд. Дунё тагу-р= мешуд, Падар
аъзои як гуруь, писар аъзои гуруьи дигар
бародар бошад аъзои гур=ьи савум. Ьама
душмани якдигар. Ьамин тавр ьама ба
воыеаьои "Баьманмоь"
омада расиданд ва ба ьамдигаркушц
пардохтанд. Гур=ььое буданд, ки ом=згорашонро душмани асосии худ ьисобида
мардумро ба с=и ом=згор мешурониданд. Ин буд, ки аз
соли 1992 сар карда ом=згор аз даьон монду
ба р= домулло баромад. Ба сабаби
инфилятсияи пул маоши ом=згор чунон ночиз
шуд, ки ба он 1кг гушт намедод. Ьамон маоши
ночизро ьам пас
аз 4-5 моь медоданд ё намедоданд. Дар
мактабьо дарс ба ном мешуд. Ом=згорон баьрц
дарёфти ыути лоямуте баьри оилаи худ
мардикорию, деьыонию майдасавдогарц
менамуданд. Дар ваытьои холигии худ дарс
мегузаштанд. Як ыисми ом=згорон аз баьри
мактаб баромада ба кори савдо рафтанд. Оньо
пештар ьам ба
кори мактаб дилсуз набуданд. Маысадашон бо
дильоь роь пул ёфтан буд. Онон зиндагии
худро беьтар намуданд. (Оньо пулдор шуданд
ва имр=з бозгашта ба мактаб омада бештар
дарс мегиранд ва азизанду соьиби мансаб.)
Ман барои таъмини оила пас аз дарсьо ва
таътильо ба кори деьыонц машщул мешудам. Моььои май,
сентябру октябр баъзе р=з жавоб гирифта
ба деьыонц
машгул шуда рисыу р=зи меёфтам. Пас аз
ранжишьои пештара кори ом=згориро бас
карданц будам, лекин наметавонистам. Пул
гирам ё нагирам дарсьои худро мебурдам.
Бисёриьо мегуфтанд. Он чи ыадар кардем чц
шуд ки акнун шавад?. Худатонро азоб надиьед.
Лекин ман корро давом медодам. Мо тожикон ба
муьосираи (блокадаи) илмию техникц мондем. Ягон мажалае
оиди пешравии соьаи электронц набуд.
Газетаю мажалаьои пештараи руси дигар ба
тожикистон дастрас намешуд. Аз соли 1991
компютерьо бо системаи оператсионии Windows
мегузаштанд. Мо шунида будему намедонистем,
ки бо ин система чи тавр кор мекунанд...
ба аввали ьамин
саьифа
Маро ба Литсйеи №1 ба кор таклиф менамоянд.
Соли 1996 маро
ба литсейи раыами 1 ба кор таклиф намуданд.
Ман розц нашудам. Маоши ночизе буд. Агар ба
кор мерафтам боз зиндагиам сахт мешуд.
Лекин таклифьо тез-тез такрор шудан
гирифтанд. Августи соли 1997 Саидов Рустам
жонишини директори литсей оид ба корьои
илмц боз ба назди ман омад. Мо пештар ба
озмуньои вилоятц шогирдонамонро бурда бо
ьам нишаста каме д=сти доштем. + ба жону
ьолам намонда барои ба Литсей ба кор рафтан розц
намуд. Ваъда дод, ки моьи май ва сентябру
октябр р=зьои муайян барои ба анжом
расонидани корьои деьыониям ба ман жавоб
медиьанд. Ьамин тавр ман 1.09.1997 ба Литсейи №1 ьамчун
ьамкор ба кор омадам. Аввалин кори ман ин аз
нав ба замон мувофиытар намуда
тажьизонидани утоыи кампютерц буд. Ман
утоыро бо компютерьои
УКНЦ аз нав
жиьозонидам. Дар ьамаи дигар давлатьо ьамон
р=зьо аз компютерьои IBM, пентум 1-2 истифода
менамуданд. Ин компютерьо бо
системаи оператсионии Windows кор мекард. Дар мо набуд. Ман
к=шиш намудам,
программае нависам, ки ом=хтани системаи
оператсионии Windows бо ёрии УКНЦ
имконпазир гардад.
То соли 1999 ба ин мувафаы шудам. Ин
прогрпммпьоро дар дарсьои
худ истифода намуда мукамалтар менамудам.
Аз 18 апрел то 23 апрели соли 2001 дар хонишьои
педагогии дар
шаьри Душанбе барпошуда ин
программаьоро пешниьод намудам. Лекин
намояндагони вазорат гуфтанд:
- Мо наыша дорем, ки дар
давоми 1-2 соли дигар ьамаи мактабьоро бо
компютерьои намуди пентум таъмин
менамоем. Бинобар он ьожат ба паьн намудани
ин таъминоти программавии шумо нест.
Фаыат сольои 2008-2010 ыисман
мактабьо дорои компютерьои нав шуданд. Мо
боз 10 сол дер кардем...
Утоыи компютерии литсейи №1 (аз соли 1997 то соли 2004)